«Որքան վեհ գաղափարներ, մարդիկ են անտեսվում հասարակության կողմից և որքան հասարակներ են վեհ գաղափարներ հայտնում»:Տողերն արձակագիր Դավիթ Սամվելյանի «Զգուշացե՛ք, դռները չեն փակվում» գրքից են: Հեղինակի հետ զրուցել ենք հասարակության և մարդկային հարցերի մասին:
– Դավիթ, ասում են, որ գրականությունը հասարակության արտահայտությունն է: Կարող ենք ասել, որ հասարակությունն էլ հենց գրականության արտահայտությունն է: Ստացվում է, որ հենց գրականությո՞ւնն է մեղավոր, որ վեհ գաղափարները և լավ մարդիկ չեն գնահատվում:
-Առաջին մասով համաձայն եմ, երկրորդով՝ չէ, առավել և,ս վերջին տասը տարիների կամ քսան տարվա կտրվածքով, քանի որ այն հասարակությունը կարող է գրականության արտացոլումը լինել, որն ընթերցում է, բայց, երբ նայում ես, թե մեր հասարակության քանի տոկոսն է ընթերցում, ուրեմն հաստատ մեր խնդիրները, դժբախտությունները գրականության հետ կապ չունեն: Եվ այն գաղափարը, թե գրականությունը կարող է փրկել կամ փոխել մարդկանց, ցավոք, մեր հասարակության դեպքում շատ վաղուց արդեն չի գործում: Մարդիկ չեն կարդում, որ առերեսվեն ու փորձեն խնդիրներին լուծում տալ: Գրականությունը դարձել է տվյալ պահին հաղորդվող էմոցիա, որի ազդեցության ներքո մի փոքր ժամանակ կարող ես լինել, հետո անցնել քո գործերին:
-Նկատի ունեք, որ ժամանակակից գրականությո՞ւն չեն ընթերցում, թե՞ ընդհանրապես գրքի հանդեպ սեր չկա:
-Վերջին մի քանի տարվա ընթացքում գոնե երիտասարդ սերունդը սկսել է ընթերցել: Թե ի՞նչ է ընթերցում, դա այլ հարց է: Ասում են՝ Սովետի ժամանակ մարդիկ կարդում էին: Եթե տրամաբանությանը հետևենք, որ կարդացող մարդիկ ավելի բանիմաց են, խելացի, բայց երբ նայում ես, թե ինչ խնդիրներ են եղել ոչ միայն հասարակական կյանքում, այլև արտաքին հարաբերություններում՝ կոռուպցիա, տգեղ բարքերի ներդրում, միշտ հակադարձում եմ՝ ասելով, որ միֆ է եղել, որ կարդացել են: Այո՛, գիրք գնել են, բայց շատերի համար դեկորի մաս է ծառայել: Հիմա երիտասարդները երկու ձևով են ընթերցանությանը մոտենում. մասնագիտական գրքեր են ընթերցում, իսկ գեղարվեստական գրքերի դեպքում կամ դպրոցում են պարտադրում, կամ կարդում են այն, ինչ նորաձև է, ինչի մասին շատ է խոսվում, կամ մարդիկ, որ սիրում են և գիտեն՝ ինչ կարդալ:Տեղաշարժ կա, բայց հասարակությունը գրականության արտացոլանքը չէ: Հայ ժամանակակից գրականությունն այդքան էլ ճանաչված, ընթերցված չէ:
-Եթե համեմատենք հայ դասական գրականության հետ, ժամանակակից գրականությունը տարբերվում է.գրում են առօրյա խոսակցական ոճով, կան հայհոյանքներ, և գուցե դրանք վանում են մարդկանց:
– Դե լավ, դա էլ է կաղապար: Գրող կա, որ կարող է՝ օգտագործում է, բայց նրա համար, որ գուցե խոսակցության մեջ պետք է լինում: Հաճախ գրողի խոսքը և գրողի կողմից ստեղծված հերոսի խոսքը խառնում ենք իրար: Գրականությունը հասարակության արտացոլանքն է, և մեր հասարակության մեծ մասը հո առօրյայում գրական լեզվով չի՞ խոսում: Երբ կերպարը խտացված է մեկի մեջ՝ ուղիղ պետք է ներկայացնի, ոչ թե խաբի, ու հերոսը կարող է հայհոյանք էլ տա: Գիտե՞ք, վատն այն է, երբ հայհոյանքը գրքում են կարդում, դառնում է վույ-աման վիճակ: Բայց կարող է դա ֆիլմերում լսել, ռուսերենով, փողոցում անցնելիս: Իրենց տանը կարող է հայհոյանք տան, բայց երբ գրքում են կարդում, ահավոր դատապարտելի երևույթ է դառնում:
– Ձեր ստեղծագործություններում հպանցիկ խոսում եք Արցախյան առաջին պատերազմի մասին, բայց բուն պատերազմի վերաբերյալ կարծես թե ստեղծագործություն չունեք: Ձեր գրիչը լռեց նաև 2020թ. 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, ինչո՞ւ:
-Հպանցիկ գրել եմ Արցախյան առաջին պատերազմի մասին, որովհետև գրվածքները հիմնված են հիշողություններիս վրա: Իմ մանկության տարիները համընկել են Արցախյան պատերազմի տարիներին: Ցավոք, մեր սերունդը շատ հետաքրքիր ժամամանակաշրջանումէ ապրել՝ տեսել ենք բաներ, որոնք դարերով անգամ մարդիկ երազել են: Տեսել ենք Սովետական Միություն, դրա անկումը, Հանրապետության ստեղծում, հաղթական պատերազմ, ավերիչ երկրաշարժ, կորոնավիրուս ու տեսանք պարտություն: մի կյանքի համար առաջին հայացքից շատ է թվում:
Այո, այդ օրերին չգրեցի…ի՞նչ գրես: Այնտեղ մարդիկ են զոհվում, նստես գրես.ի՞նչ սրտով գրես: Առհասարակ, ես այդ խրամատային պատերազմի մասին գրել չեմ սիրում, ավելի շատ գրում եմ պատերազմի ազդեցության մասին: Պատերազմի բերած ողբերգությունն առաջին հերթին անհատականէ:
-Ստեղծագործություններից մեկում գրել եք Օմարի լեռնանցքն ազատագրելու մասին՝ կարևորել լեռների ազատագրումը, որոնք հենց մեր ազատ ապրելու համար էին: Ցավոք, Արցախյան 44-օրյա պատերազմի ժամանակ շատ տարածքներ կորցրեցինք:Ըստ Ձեզ՝ որո՞նք էին մեր սխալները:
-Հիշում եմ, նոր էի տառաճանաչ դարձել, երբ առավոտյան գնում էի կրպակից թերթ գնելու՝ գլխագիրը հենց դա էր. «Օմարի լեռնանցքն ազատագրված է»: Պատմությունը ցույց է տվել, որ ուժեղ ենք, երբ լեռներ ունենք և առհասարակ, լեռները ստրատեգիական նշանակություն ունեն: Ինչ վերաբերում է սխալներին, մինչ օրս խոսում են դրա մասին, փորձում են առաջնային սխալներն առաջ քաշել:
-Մոտ 300 օր է՝ թշամին փակել է Արցախը Հայաստանին կապող կյանքի ճանապարհը: Քանի որ մասնագիտությամբ աստվածաբան եք, հռետորական հարց՝ Ո՞ւր է Աստված:
-Մենք ո՞ւր ենք: Աստված միշտ իր տեղում է: Շատ հեշտ է, երբ քո խնդիրների համար մեղադրում ես Աստծուն: Աստված մարդուն տվել է խելք: Մարդն է պատասխանատու իր արածների, չարածների համար:Հիմա տեսնում ես, թե ինչպես են մարդիկ սոված մնում, ու անհատի ձեռքը ճար չկա.ուզում ես՝ սոցիալական ցանցերում քեզ կոտորի, երբ ամեն ինչ մնում է խոսքի մակարդակի վրա, դա պաթոս է, որը մեզ տասնամյակներով կերել է:
Комментариев нет:
Отправить комментарий