Որո՞նք են զարկերակային գերճնշման ախտանշանները և ի՞նչ կարելի է անել

Որո՞նք են զարկերակային գերճնշման ախտանշանները և ի՞նչ կարելի է անել:

Ճարպակալումը կարող է հանգեցնել 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետի, սրտանոթային համակարգի հիվանդությունների քաղցկեղի որոշ տեսակների ռիսկի մեծացման

Հայտնի միջազգային “The Lancet” պարբերականում վերջերս հրապարակված նյութի համաձայն` աշխարհում այժմ 1 միլիարդից ավելի մարդ ապրում է «ճարպակալում» ախտորոշմամբ:Ըստ ԱՀԿ մասնագետների գնահատականների` 2018թ-ին 820 միլիոն մարդ ունեցել է սննդի հասանելիության խնդիր նախորդ տարվա 811 միլիոնի համեմատ:

Միևնույն ժամանակ, ի լրումն այս մարտահրավերների` գերքաշության և ճարպակալման ցուցանիշները շարունակում են աճել ամենուր, հատկապես` դպրոցահասակ երեխաների և մեծահասակների շրջանում: Ճարպակալումը քրոնիկ բարդ հիվանդություն է, որը բնութագրվում է մարմնի ավելորդ զանգվածով, այն կարող է հանգեցնել 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետի, սրտանոթային համակարգի հիվանդությունների ռիսկի մեծացման, կարող է ազդել հենաշարժական և վերարտադրողական համակարգերի վրա, մեծացնել քաղցկեղի որոշ տեսակների ռիսկը: Ճարպակալումը ազդում է կյանքի որակի վրա, մասնավորապես` քնի և շարժունակության վրա:

Մարմնի հավելյալ քաշի և ճարպակալման ախտորոշումը կատարվում է մարդկանց քաշի և հասակի չափման և մարմնի զանգվածի ինդեքսի (BMI) հաշվարկման միջոցով ՝ քաշ (կգ)/հասակ2 (մ2): Ճարպակալումը որոշելու համար BMI-ի կատեգորիաները տարբերվում են՝ կախված նորածինների, երեխաների և դեռահասների տարիքից և սեռից:Համաձայն ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի՝ «Կենտրոնական Եվրոպայում և Ասիայում դպրոցահասակ երեխաների սննդակարգի» հետազոտության՝ Հայաստանում 10-24 տարեկան յուրաքանչյուր 4-րդ դեռահաս ավելորդ քաշ կամ գերքաշություն ունի։ Տղաների և աղջիկների միայն կեսն է ամեն օր միրգ ու բանջարեղեն օգտագործում։ Ավելին, Հայաստանում դեռահաս աղջիկների 56%-ն, իսկ տղաների 50%-ն ամեն օր քաղցր է ուտում, ինչը Կենտրոնական Եվրոպայի և Ասիայի տարածաշրջանի մյուս երկրների համեմատ՝ ամենաբարձր ցուցանիշն է։ Եվ սրան զուգահեռ՝ մեր դեռահասների միայն 23%-ն է օրական 60 րոպե ֆիզիկապես ակտիվ լինում։

Հերացի վերլուծական կենտրոն

Փարիզի նոր լույսը

 

Փարիզում նոր լույս է ճառագել...ահա, այսպես են սոցիալական ցանցերում խոսում հայազգի երիտասարդ երգիչ Ալեքս Գրիգորյանի մասին, ով հանդիսատեսի դատին է հանձնել իր երկրորդ և մեծ արձագանք ունեցող տեսահոլովակը: Այն կոչվում է «Մարիա»:

«6 տարեկանից նվագել եմ դաշնամուր, 10 տարեկանից էլ ձայնս եմ մշակել, իսկ երգել սկսել եմ ուսուցչիս հորդորով: Դաշնամուրիս ուսուցիչը մահանալուց առաջ կանչեց ինձ ու ասաց, որ լավ ձայն ունեմ, պետք է երգեմ, և ես նրա մահճի առջև խոստում տվեցի»,-Asekose.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Ալեքսը:

Հարցին, թե բազում երգեր կան Մարիա անունով, ինչո՞վ է առանձնանում իր Մարիան, Ալեքսը պատասխանեց.

«Առանձնանում է նրանով, որ 2:17 րոպեին հայերենով այս տողերն եմ ասում.

Հայր մեր որ յերկինս ես,

Սուրբ եղիցի անուն Քո։

Եկեսցէ արքայութիւն Քո։

Եղիցին կամք Քո…

Երգումս սիրտս աղաղակում է՝ Մարիային, խնդրելով, որ չմոռանա ինձ»:

Նշենք, որ Ալեքսը ծնվել է Ֆրանսիայում՝ 1981 թվականին: Նրա հայրական կողմը Արևմտյան Հայաստանից է: Խաղում է Ֆրանսիայի ձեռքի գնդակի հայկական թիմում: Հայաստանում եղել է 2010-2013 թվականներին:

2015-11-30

Անի Կարապետյան

http://asekose.am/am/post/parizi-nor-louyse

Հայ իշխանավորները խափանել են համերգը՝ իջեցնել տալով վարագույրը

 Ռոք երաժշտությունը հանրամատչելի երաժշտության ժանր է, որի գործիքավորումը սովորաբար ներառում է էլեկտրական կիթառ, բաս կիթառ և հարվածային գործիքներ։ Ռոք երաժշտության շատ ժանրեր ներառում են նաև ստեղնաշարային գործիքներ՝ երգեհոն, դաշնամուր, մելլոտրոն, սինթեզատոր։

Այս  երաժշտությունը ծագում է 1940-ականների և 1950-ականների ռոքնռոլից և ռոքաբիլլիից, որոնք ձևավորվել են բլյուզի, քանթրի երաժշտության և այլ ուղղությունների ազդեցության ներքո:

Ռոք երաժշտության ենթաժանրերից է ծանր ռոքը (անգլ. hard rock կամ heavy rock, բառացի՝ ծանր ռոք), որին բնորոշ է Էլեկտրակիթառների, բասս կիթառի, դաշնամուրի, հարվածային  և ստեղնաշարային գործիքների առատ օգտագործումը։

Հայտնի խմբերն էին՝ The Who-ն, Deep Purple-ը, Iron Butterfly-ը, Blue Cheer-ը և Led Zeppelin-ը:

Հայաստանում ռոք երաժշտություն սկսել են ներկայացնել 1960-ական թվականների կեսերից:

Երևանում, Գյումրիում և Վանաձորում գործել են համամիութենական մակարդակի մեծաթիվ ռոք-խմբեր և կատարողներ, այդ թվում Արթուր Մեսչյանի «Առաքյալները», «Կալեյդոսկոպ», «1+2», իսկ  Երևանի «Դինամո» դահլիճում տեղի են ունեցել միջհանրապետական ռոք-փառատոներ։ Չնայած պետական ճնշումներին՝ 1980-ականներին հայտնվել են նոր խմբեր. «Ասպարեզը», որը ալբոմ է թողարկում սովետական «Մելոդիա» ֆիրմայում, և Արթուր Միտինյանի լեգենդար «Այաս»-ը: Վերջինը ընդամենը մեկ տարվա ջանքերի արդյունքում ունենում է մեծ հաջողություն, և հայկական մեկ այլ` «Ասպարեզ» մետալ խմբի հետ միասին գերմանական «Melodie und Rhytmus» և «Neues Leben» ամսագրերի կողմից ընդգրկվում է ԽՍՀՄ լավագույն ռոք խմբերի տասնյակում։ «Այաս»-ի գործունեության դադարեցման, համերգների խափանման, հիմնադիր Արթուր Միտինյանի՝ Հայաստանից հեռանալու, ծանր ռոքի և հայկական հոգևոր երաժշտության համադրության, աշխարհում առաջին «Բիթլզ ընդմիշտ» ռոք-բալետի ստեղծման, հայկական առաջին ռոք-օպերայի ներկայացման և այլ հարցերի շուրջ զրուցել ենք խմբի հիմնադիր Արթուր Միտինյանի հետ:

1987 թվականին հիմնադրեցիք «Այաս»-ը (AYAS): Ինչպե՞ս է կատարվել խմբի  անվան   ընտրությունը:

Խմբի անվան գաղափարը երիտասարդական «Դեբյուտ» թատրոնի ռեժիսոր Լև Հովհաննիսյանինն է: «Այաս»-ը Կիլիկիայի խոշոր նավահանգիստներից մեկն է, հիմնադրվել է հույն վերաբնակիչների կողմից հավանաբար 8-6-րդ դդ (մ.թ.ա)։  Իտալացիները կոչել են քաղաքը Լայաս։ Ունեցել է հզոր միջնաբերդ, որից հիմա միայն ավերակներ են պահպանվել։ Մինչև 6–րդ դարը Կիլիկիայի հունական արքեպիսկոպոսի երկրորդ աթոռանիստն էր։ Եվրոպացիներն Այասում ունեին իրենց հյուպատոսությունները։ Այժմ այն, ցավոք, գտնվում է Թուրքիայի տարածքում։

Խումբը ընտրել է ծանր ռոքի և հայկական հոգևոր երաժտության համադրությունը.ինչո՞վ էր դա պայմանավորված:

-Խմբի առաջին՝  1988 թվականին թողարկված «Երկինք ու երկիր» ալբոմում համանուն երգով ներկայացվեց հոգևոր երաժշտություն: Իսկ, ընդհանրապես, «Այաս»-ի ոճն այսպիսին էր.գուսանական, ժողովրդական երգեր, շարականներ: Օրինակ 1992 թվականին ամերիկյան AIM ամսագրում քննադատները խմբի ոճը բնութագրեցին որպես բլյուզ և շարական: Ավելի ուշ մենք նախընտրեցինք հին հայկական լադային երաժշտությունը:

Ներկայացվող երժշտությունն, ամեն դեպքում, մի շարք խնդիրներ է առաջացրել: Ասում են՝ համերգներից մեկի ժամանակ նույնիսկ իջեցվել է վարագույրը, այդպե՞ս է:

-ԽՍՀՄ տարիներին կիթառի այն տոնայնությունը, որին հիմա բոլորն են սովոր, ոմանց համար հանցանք էր ու զայրույթ էր առաջացնում: 1983-86թթ. դեռևս «Ասպարեզ»-ում էի, երբ օգտագործեցի այդ տոնայնությունը, որը խիստ քննադատության  արժանացավ արևմտյան քննադատների  կողմից: Իսկ հայ կոմերիտական առաջնորդներն այնպես էին անում, որ համերգի ժամանակ ձայնը շատ բարձր չլիներ, բեմադրություն չլիներ, էլ չեմ խոսում գաղափարախոսության  մասին: Գործերից մեկը, որը կոչվում էր «Ծերունին ու նավը», որը գրվել էր IX դարի հայ անհայտ հեղինակի ստեղծագործության հիման վրա, և հիշատակվում էր Աստված, այդպես էլ թույլ չտվեցին կատարել ու հանվեց խաղացանկից: 1985 թվականի «Ուսանողական գարուն » երիտասարդական փառատոնի ժամանակ, երբ կատարում էինք այս ստեղծագործությունը, խափանեցին համերգը՝ իջեցնելով վարագույրը:

Եվ, որոշ ժամանակ անց,  խումբը դադարեց գործել… ինչո՞ւ:

1995 թվականի ապրիլի 20-ին ընտանիքով մեկնեցինք Մոսկվա, որտեղ սկսեցի աշխատել  INRI և Sermon ռոք խմբերի հետ: Տարիներ անց՝ 2008 թվականին «Այաս»-ի նոր խումբը հավաքվեց և ապրիլի 18-ին՝ 14 տարի ընդմիջումից հետո  մասնակցեցինք Metal Atack փառատոնին, իսկ  2010 թվականին Երևանում խումբը հանդես եկավ  մենահամերգով` Հայաստանի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի հետ։ Համերգի ձայնագրությունը թողարկվեց DVD-սկավառակով։

2014 թվականից կոմպոզիտորների միության անդամ եք: Հետևո՞ւմ եք հայաստանյան երաժշտական անցուդարձին:

-Հայաստանի և Ռուսաստանի կոմպոզիտորների միության անդամ եմ՝ սկսած 1988 թվականից: Ուղղակի այդ ժամանակ կոմպոզիտորների միությունը գործ չէր անում, համերգներ չկային, ոչ էլ հանդիպումներ: Հետո Ռուսաստանում ինձ միության անդամ լինելու համապատասխան փաստաթուղթ էր անհրաժեշտ, դիմեցի Երևան, չգտան, ստիպված կրկին գրանցվեցի: Դեռևս չգիտեմ, թե ինչ է կատարվում հայկական երաժշտական ասպարեզում, ոչ ոքի չգիտեմ, ուստի առայժմ մեկնաբանություն չեմ անի:

ՌԴ մշակույթի նախարարության պատվերով գրել եք «Բիթլզը ընդմիշտ» ռոք-բալետը: Ի՞նչ եք գրել կամ կցանկանայիք գրել ՀՀ մշակույթի նախարարության պատվերով:

-2006 թվականի մայիսի 31-ին Սամարայում տեղի ունեցավ իմ “Beatles Forever” ռոք-օպերայի պրեմիերան: Երևանում հարց բարձրացվեց այն Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում ներկայացնելու համար.շահագրգռված էր թե՛ թատրոնի ղեկավարությունը, թե՛ Մշակույթի նախարարությունը, բայց ամեն ինչ մոռացվեց.երևի կարևոր այլ խնդիրներ կային:

Գիտեմ, որ աշխատում էիք ներկայացնել «Տիգրան Մեծ» ռոք-օպերան և լսել եմ, որ աջակցություն եք ակնկալել նախկին վարչապետ Տիգրան Սարգսյանից.դիմեցի՞ք, ստացա՞ք աջակցությունը:

-Այո, «Տիգրան Մեծ» օպերան ինձ շատ հոգեհարազատ է, ցավոք, դեռևս ուժ և հնարավորություն չունեմ՝ այն կյանքի կոչելու համար, բայց հուսով եմ՝ կգա օրը, որ ամբողջ ժամանակս կհատկացնեմ դրա իրականացմանը: Ինչ վերաբերում է Տիգրան Սարգսյանին, ապա այդ հարցը նրա հետ չի քննարկվել, չնայած ցանկություն կար:

«Տիգրան Մեծ»-ի փոխարեն, կամ նրանից առաջ հաջողվեց ներկայացնել  «Ես և նա» ռոք-օպերան:  Որքանո՞վ են համատեղելի ռոքն ու օպերան:

- Ռոքն ու օպերան համատեղելի են, այստեղ դժվար բան չկա: Իմ առաջին ռոք-օպերան՝ Խորենացու հայոց պատմությունից՝ Երվանդունիների մասին, գրվել է 1984 թվականին: «Ես և նա» -ի համար երաժշտություն գրելիս էլ ես նախընտրեցի մնալ հայկականի սահմանում: Թող ողջ աշխարհն իմանա, որ տարանտելլան ստեղծել են հայերը:

Նար-Դոսի այս պատմվածքում մեծ, ճակատագական  դեր են խաղում նամակները: Դուք    երբևէ  նման նամակ գրել կամ ստացե՞լ եք:

-Իմ կյանքում նման իրավիճակ չի եղել, բայց Անտոնիոյի հետ շատ նմանություններ ունենք: Ինչպես նա, այնպես էլ ես՝ ներկայացնում ենք աստվածային երաժշտություն ու հավատարիմ ենք նրան: Նրանք, ովքեր գտնվում են այդ աշխարհում՝ պաշտպանված են ամեն առումով:

Կոնսերվատորիայում ուսանելիս ուսումնասիրել եք հայկական արիական քրմերի հիմները.ինչո՞վ էին դրանք արժանացել Ձեր ուշադրությանը:

 -Հայկական երաժշտությունը գաղափարների օջախ է: Որոշեցի անդրադառնալ քրմերին, քանի որ  կարծում եմ՝  պետք է հիշենք, թե որքան հզոր ենք եղել, հավաքենք բոլոր ուժերը՝ կրկին փյունիկի պես վեր հառնելու համար ու ունենանք նախկին հզոր Հայրենիքը:

Ո՞րն է քրմության խորհուրդը:

-Միշտ լինել կյանքին սիրահարված, աշխատել ու հավատալ հաղթանակին: 

Կոմպոզիտորները հաճախ դժգոհում են պետպատվերից՝ ասելով, որ մի քանի կոպեկով չեն պատրաստվում ստեղծագործել: Դուք ինչի՞ց եք դժգոհ:

Իսկական կոմպոզիտորին ոչինչ չի կարող տխրեցնել, եթե նա ստեղծագործում է: Ես ամեն ինչից գոհ եմ.կարևորը՝ ողջ եմ, ապրում եմ իմ երկրում:

2015-10-07

 Անի Կարապետյան

http://asekose.am/am/post/hay-isxanavornere-xapanel-en-hamerge-ijecnel-talov-varagouyre

Հիմա եմ հասկանում, թե ինչու են բոլորը լքում Հայաստանը

Հայն ապրում, ստեղծագործում, շենացնում է այլ երկիր, ցավում է այլ երկրի համար, զարգացնում է այլ երկրի մշակույթ:

Այդպիսին է ASEKOSE.am-ի թղթակցի այսօրվա զրուցակիցը՝  Սիմոն Կոստանտինյանը, ում ստեղծագործությունները կարդալիս միանգամից աչքիդ առջև են հառնում միջնադարյան հայ քնարերգուները:

 Պրն. Կոստանտինյան, կխնդրեի մի փոքր պատմեիք ձեր մասին: Որտե՞ղ եք ծնվել, ինչպիսի՞ մանկություն եք ունեցել, ի՞նչ կրթություն եք ստացել:

 -Ծնվել եմ 1957 թվականի ապրիլի 17-ին, Լիբանանում՝ Նոր Մարաշ թաղամասում: Նախնական կրթությունս ստացել եմ Նոր Մարաշի Հայ Կաթողիկե Մեսրոպյան բարձրագույն վարժարանում: 1977 թվականին Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի պատճառով չկարողացա ուսումս շարունակել, ուստի սկսեցի ադամանդաշար աշխատել:

Սակայն հետո թողեցիք այդ աշխատանքը և սկսեցիք ակորդեոն նվագել.ձեռնտու չէ՞ր  այդ գործը:

-Ադամանդաշարի աշխատանքը թողնելու պատճառն այդ ոլորտում աշխատանքի բացակայությունն էր: Ուստի, ակորդեոն նվագել կարողանալը կարելի է ասել, փրկեց ինձ: Փոքրուց մասնավոր դասընթացների միջոցով ակորդեոն նվագել եմ սովորել: Այժմ այն ապրուստիս գլխավոր միջոցն է:

 

Որտե՞ղ եք նվագում:

-Հյուրանոցներում, ճաշարաններում, Հայկական միություններում…

 

Ի՞նչ եղանակներ եք նվագում:

-Ֆրանսիական, իսպանական, լիբանանյան, և, իհարկե, հայկական:

 

Հայկական ո՞ր եղանակներն եք նվագում, որո՞նք են գերադասում ունկնդիրները:

 

-Մեր տոհմիկ երգերը. «Ով դու գեղեցիկ», «Ամպեց, կորավ լուսնկան», «Սև աչեր», «Ծաղիկներ», «Կիլիկիա»:

 

Ինչպիսի՞ն է կյանքը Լիբանանում, ինչպե՞ս են ապրում մեր հայրենակիցները, ի՞նչ աշխատանքներ են կատարում:

 

-Լիբանանում մոտ 100.000-անոց գաղութ ունեինք: 1975 թվականին Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի պատճառով շատերը գաղթեցին, այժմ 50.000 է հայերի թիվը:

 

Հայերը եղել են և կան արհեստի, մշակույթի ժողովուրդ: Եկեղեցին, երգը, պարը, թատրոնը, գրիչը հայի մշակութային գանձերն են եղել: Իսկ Լիբանան բերել են ոսկերչություն, երկաթագործություն, դերձակություն:

 

Նաև ստեղծագործում եք:  Ինչպե՞ս էր կոչվում և ինչի՞ մասին էր առաջին ստեղծագործությունը:

 

-Ստեղծագործելն ինձ համար նշանակում է շնչել, ապրել. այն հոգուս սնունդն է: Առաջին ստեղծագործությունս «Դարձեալ արև, ետքը լուսին»  խորագրով նկարագրական բանաստեղծությունն է: Ունեմ սիրերգեր, երգիծական բանաստեղծություններ, արձակ գրություններ, որոնք լույս են տեսնում լիբանանյան «Ազդակ», «Զարթօնք», «Արծիւ» թերթերում:

 

Այս տարի Վարդավառը (Քրիստոսի պայծառակերպություն) կնշվի հուլիսի 7-ին: Լիբաբանահայերը որևէ կերպ նշո՞ւմ են:

 

-Այո, նշում են այնպես, ինչպես Հայաստանում. միմյանց վրա ջուր ցողելով: Ստեղծագործություն էլ ունեմ՝ նվիրված Վարդավառին.

Ժողովուրդը ժամանակին
Բաղնիք կ՝երթար ուրախագին:
Առտուն ժամն էր տիկիններուն
Իսկ գիշերը պարոններուն:
Սակայն հիմա կարծես երկսեռ
Բաղնիքներ կան,ուր աղջիկներ՝
Գեղ,կիսամերկ քովէդ կ՝անցնին:
Կ՝երթան,կուգան,անյոգ,լոյսին:
Այդ օր կարծես ես ալ կայի
Բաղնիքին մէջ մեր քաղաքին՝
Բայց հագուստով,զարմանալի,
Կարելի չէ,մտածեցի
Սակայն շուտով Անդրադարձայ
Թէ ճամբան եմ ամէնօրուայ:
Խնդրեմ պէտք է զանազանել
Բաղնիքը ձեր մեր ճամբայէն.
Ապա թէ ոչ օր մը ճամբան՝
Կը լոգցնեն ձեզ անպայման:

 

Երբևէ եղե՞լ եք Հայաստանում:

 -Ոչ չեմ եղել, սակայն Հայաստանն ու Կիլիկիան միշտ սրտիս մեջ են:

 Մտադրություն չունե՞ք գալ:

 -Ճիշտն ասած՝ ոչ, լուրերը քաջալերող չեն:

 

 Ի՞նչ լուրեր, ինչի՞ մասին:

 -Քեռուս տղան այդտեղ էր, 150.000 դոլարի էլ տուն գնեց: Վաճառական է, ոչ մի քայլ չկարողացավ անել այդտեղ: Ժողովրդի 100-ից 10-ը հարստացել է չգիտես ինչպես, իսկ 100-ից 90-ը ասում է, թե ուտելու հաց չունի: Այս ամենից հետո գանք ի՞նչ անենք: Հիմա եմ հասկանում, թե ինչու են բոլորը լքում Հայաստանը:

2013-06-30 

http://asekose.am/am/post/hima-em-haskanoum-te-incou-en-bolore-lqoum-hayastane