Ես սիրում եմ իմ ազգը` առանց ատելու մյուս ազգերը․ՀՐԱՉՅԱ ԱՃԱՌՅԱՆ

Հայ մեծեր և ճակատագրեր
ՀՐԱՉՅԱ ԱՃԱՌՅԱՆԻ ԴԱՏԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ
1939 թվականի մարտի 7-ին և այն էլ դռնփակ նիստում վերջապես քննության է դրվում Հրաչյա Աճառյանի գործը:
Դատը վարում է Մոսկվայից ժամանած դատական եռյակը:
Դատավոր Նովիկովը ներկայացնում է Աճառյանի մեղադրանքները` նացիոնալիզմ, անգլիամոլություն, լրտեսություն, համալսարանում դաշնակցական խմբակի ղեկավարում, Հայաստանը Ռուսաստանից անջատվելու և միևնույն ժամանակ Ղարաբաղը Հայաստանին միացնելու կողմնակից, լեզվաբանությունից մարքսիստական ուսմունքը դուրս վանելու գաղափարախոս և այլ անհիմն մեղադրանքներ:
Դատավորի այն հարցին, թե լեզվաբանը ինչու է անգլերենը ռուսերենից ավելի շատ սիրում, Աճառյանը պատասխանել է, թե անգլերենի քերականությունը հեշտ է, 300 բառ իմացողը կարող է ճառ արտասանել, մինչդեռ ռուսաց լեզվի քերականությունը շատ դժվար է նույնիսկ ռուսների համար:
Իսկ «նացիոնալիստ» բառի կապակցությամբ ասել է.
«Ես սիրում եմ իմ ազգը` առանց ատելու մյուս ազգերը:
Մենք փոքր ազգ ենք. եթե հայերը ազգասեր չլինեին, հայ ազգը այդքան դարեր չէր կարող պահպանել իր գոյությունը»:

Գիտե՞ք, թե ինչո՞ւ է աշխարհահռչակ ամերիկացի դերասան, կինոռեժիսոր,Մորգան Ֆրիմանը ականջօղեր կրում

Իսկ դուք գիտե՞ք, թե ինչո՞ւ է աշխարհահռչակ ամերիկացի դերասան, կինոռեժիսոր,Մորգան Ֆրիմանը ականջօղեր կրում։

Պարզվում է ականջօղերի արժեքը ճիշտ այնքան է, որքան կբավարարի օտար երկրում մահվան դեպքում դագաղ գնելու նրա համար։ Հնում նավաստիներն են ականջօղեր կրել հենց այդ պատճառով։

Հանրաճանաչ ֆիլմերի գլխավոր հերոսը, ինչպիսիք են «Փախուստ Շոուշենկից» և «Միլիոնանոց փոքրիկը», ծնվել և մեծացել է աղքատ ընտանիքում: Նա հինգերորդ երեխան էր, հայրը վարսավիր էր, մայրը՝ դպրոցի ուսուցչուհի։ Ֆրիմանների ընտանիքը հաճախ էր տեղափոխվում աշխատանք փնտրելու, շուտով ծնողները բաժանվեցին, հայրը մահացավ լյարդի ցիռոզից։

Առաջին անգամ Մորգան Ֆրիմանը բեմ է դուրս եկել 8 տարեկանում՝ գլխավոր դեր խաղալով դպրոցական ներկայացման մեջ։ Նա ծառայել է որպես մեխանիկ ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերում, աշխատել է որպես գործավար, պարող Նյու Յորքում, նկարահանվել հեռուստաշոուներում։ Երկար ժամանակ Մորգան Ֆրիմանը գործնականում չէր ստանում ֆիլմերում նկարահանվելու հրավերներ, ապրում էր պատահական աշխատանքներով։ Եվ միայն 1987 թվականին, երբ Ֆրիմանը 50 տարեկան էր, նա առաջադրվեց «Օսկարի» երկրորդ պլանի լավագույն դերասան «Փողոցային տղան» ֆիլմում։ Դա գլխապտույտ հաջողության սկիզբն էր։ Հաջողություն, որին նա գնում էր այդքան երկար։

Ո՞րն է Մորգան Ֆրիմանի հաջողության գաղտնիքը: Ասում է, որ երբեք կոնկրետ չի ձգտել դրան, միակ բանն այն է, որ միշտ փորձել է ավելիին հասնել։ Յուրաքանչյուր հաջորդ թիրախ պետք է լինի առնվազն մի քանի սանտիմետր բարձր, քան նախորդը:

Եվ այսպես, ահա Մորգան Ֆրիմանի լավագույն իմաստուն մեջբերումներից 20-ը, որոնք կոգեշնչեն ձեզ ձգտել ավելի բարձր նպատակների.

1. Արդյո՞ք միշտ եմ եղել այստեղ, որտեղ այսօր եմ: Իհարկե ոչ։ Մի ժամանակ ես լրիվ անտուն էի։ Եղել եմ տաքսու, բեռնատարի վարորդ, ինչով ասես, որ չեմ զբաղվել։ Ես վերցնում էի ցանկացած աշխատանք, որպեսզի ապրուստ վաստակեմ: Կյանքն այսպիսին է՝ երբեք չգիտես, թե ինչ է լինելու հետո: Պարզապես պետք է առաջ գնալ:
2. Պարտվելու լավագույն միջոցը հեռանալ և նույնիսկ չփորձելն է:
3. Երբ դուք կատարեք ձեր ընտրությունը, այդ ժամանակ ձեր միակ ուղեցույցը կլինի նախախնամությունը: Ինչպե՞ս ամեն ինչ կդասավորվի՝ լավ, վատ, թե ոչ մի կերպ: Ոչ ոք չգիտի։ Բայց սա է քո ճակատագիրը:
4. Կարող եմ ասել, որ կյանքը բարի է եղել իմ հանդեպ։ Այդպես եղել և մնում է մինչ օրս։ Այնպես որ, ես կարծում եմ, որ այժմ իմ խնդիրն է փոխադարձել նրա զգացմունքները: Ինչպես վերաբերվում եք կյանքին՝ այնպես էլ ապրում եք: Դուք լավ եք վերաբերվում կյանքին, այնպես չէ՞:
5. Այս աշխարհում կա մեկ ճշմարտություն, կարելի է ասել, Տիեզերքի օրենք։ Եվ եթե դուք դեռ չեք լսել դրա մասին, ապա ժամանակն է իմանալ. «Ինչ էլ որ մենք որոշենք անել, մենք կարող ենք դա անել»:
6. Քանի դեռ դու քեզ զոհ ես զգում, դու հենց դա էլ կլինես։ Այդպես է դա աշխատում:
7. Ես միշտ իմ երեխաներին ասում եմ. «Եթե դուք ընկնեք և մնաք պառկած, մարդիկ պարզապես կանցնեն ձեր վրայով: Բայց եթե շարունակեք բարձրանալ, շարունակեք քայլել, անպայման կգտնվի մեկը, ով օգնության ձեռք կմեկնի։ Կօգնի Ձեզ։ Միշտ։ Բայց դուք պետք է պարեք կյանքի այս պարում, ձեր ոտքերը պետք է անընդհատ շարժման մեջ լինեն:
8. Ներեք՝ միշտ ներեք: Այն հեռացնում է հոգու բեռը, ազատում է վախերից:
9. Եթե ձևացնում եք Ձեզ ինչ-որ մեկը՝ Ձեր կյանքը դատարկ է: Այն անարժեք է, քանի դեռ չեք արել մի բան, ինչը մարտահրավեր է նետում իրականությանը:
10. Մի հրաժարվեք ձեր համոզմունքներից միայն այն պատճառով, որ ցանկանում եք հաճոյանալ ուրիշներին: Եթե ​​դուք ինչ-որ բան այլ կերպ եք տեսնում, քան բոլորը, հետևեք ձեր սրտին: Միշտ լսեք միայն նրան:
11. Երբ արթնանում եք, չեք բարկանում չէ՞ և չեք կորցնում ինքնատիրապետումը, երբ պատուհանից դուրս մինչև ծնկները հասնող ձյուն է: Ուրեմն ինչո՞ւ եք այլ կերպ վարվում, երբ կյանքում անկանխատեսելի իրավիճակներ են լինում: Այս իրավիճակն արդեն կա, և դուք չեք կարող հեռանալ դրանից, դուք պետք է հաղթահարեք այն:
12. Մարդիկ, ցավոք սրտի, ավելի շատ մտահոգված են թե ինչ ունեն, քան թե ինչպիսին են:
13. Եթե ​​ձեր կյանքը լավ է ընթանում, և դուք իսկապես հաջողակ եք, ապա ժամանակն է մտածել, թե ինչպես օգնել նրանց, ում բախտ ավելի քիչ է բերել:
14. Մի իմաստուն մարդ մի անգամ ասել է, որ կատարյալ տղամարդիկ գոյություն չունեն: Իդեալական են միայն մտադրությունները:
15. Եթե ​​ուզում ես հրաշք տեսնել, եղիր հրաշք։
16. Սովորեք գնալ կյանքի հոսքով, պարզապես գնացեք դրա հետ, մնացեք անշարժ և թողեք, որ կյանքը տեղի ունենա: Այս անշարժությունը վերածվում է փայլատակության։
17. Ինչպե՞ս փոխել մեր աշխարհը: Ուղղակի բարին գործել: Ամեն անգամ և ամեն հնարավորության դեպքում:
18. Երբեք մի թողեք, որ հպարտությունը պտտի ձեր գլուխը: Թող ձեր ձեռքբերումները խոսեն ձեր փոխարեն:
19. Անընդհատ փորձության ենթարկեք ձեզ՝ դա աճին տանող միակ ճանապարհն է:
20. Գիտե՞ք, շատ անգամ մարդիկ կանգ են առնում և հանձնվում, քանի որ մտածում են. «Ես պարզապես հոգնել եմ: Ես այլևս չեմ կարող դա անել։ Այս լեռը շատ բարձր է, և ես երբեք չեմ հասնի գագաթին»: Ամենից վատն այն է, որ այդ պահին դուք գագաթից ընդամենը մի քանի քայլի վրա եք:

Նախագահ, ում սպանել են նրա համար, որ կաշառք չէր վերցնում

Բուրկինա Ֆասոյում 1983 թվականի օգոստոսի 4-ին տեղի է ունենում հեղաշրջում։ Իշխանությունն էլ վերցնում է 33 ամյա կապիտան Թոմաս Սանկարան։

Այդ տարիներին երկիրը կոչվում էր Վերին Վոլտա, սակայն Թոմասն այն վերանվանում է Բուրկինա Ֆասո։ Ինչպե՞ս են Աֆրիկայում գործում նախագահները։ Սկզբում զավթում են իշխանությունը, հետո գլխատում են ընդդիմությանն ու ոսկու մեջ լողում։ Իսկ Սանկարան հրաժարվում է 2000 դոլարանոց նախագահի աշխատավարձից՝ պահելով սպայի իր 450 դոլար աշխատավարձը, իսկ մնացած գումարը փոխանցում է մանկատներին։

Այնուհետև կապիտանը վաճառում է բոլոր թանկ Մերսեդեսներն ու դրա փոխարեն գնում է փոքր Renault 5 մեքենաներ։ Ու ըստ նրա՝ չինովնիկի նպատակը ժողովրդին ծառայելն է, ոչ թե շքեղ Մերսեդեսներով շրջելը։ Չինովնիկների աշխատավարձը դարձնում է նորմալ, արգելում է թռչել <<Բիզնես դասով>>, անգամ ինքն է հանդիպումներին մեկնում էկոնոմով, քանի որ դա վճարվում էր պետբյուջեից։

Թոմասն իր սենյակից հանում է օդորակիչը՝ պատճառաբանելով, որ եթե մարդկանց 95%-ը չունի, ինքը չի ուզում նման ճոխություն։ Չինովնիկներին արգելում է հագնել թանկ բրենդային հագուստներ՝ փոխարենը ստիպելով կրել տեղական արտադրողների արտադրած հագուստը։ Այնուհետև տարվա ընթացքում գոնե մեկ անգամ չինովնիկներին ուղարկում էր գյուղացիների մոտ՝ ֆերմաներում օգնելու, հողագործությամբ զբաղվելու, որպեսզի նրանք ծանոթանան այն ծանր աշխատանքներին, որն անում է ժողովուրդն ու ավելի լավ օրենքներ ընդունեն։ Ու արգելում է բոլոր սենյակներում կախել իր նկարը՝ ասելով, որ երկրում իր նման 7 մլն մարդ կա, իմաստ չի տեսնում նկար կախել սենյակներում։

Սանկարան հրաման է արձակում, որ տարվա ընթացքում տղամարդիկ գոնե 1 օր գնան շուկա, իրենք գնումներ անեն, բերեն տուն ու կնոջ համար ընթրիք պատրաստեն։ <<Ցույց տվեք ձեր սերն ու կտեսնեք, թե ինչ լավ է անցնելու համատեղ կյանքը>>։ Դժգոհության ալիքը կամաց-կամաց հասունանում էր, քանի որ և չինովնիկները և տղամարդիկ ահավոր դժգոհ էին ընդունած նորմերից։

Նախագահը բոլոր հողերը բաժանում է գյուղացիներին և արդյունքում 2,5 անգամ բարձրանում է բերքատվությունը՝ երկրում վերջ դնելով սովին։ Թոմասը հրաժարվում է ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի օգնություններից՝ ասելով, որ սպիտակ երկրներում ոչինչ պատահական չի լինում՝ սկզբում քեզ կերակրում են, հետո քեզ կառավարում։

Չինովիկների հոսքը բանտեր չէր դադարում․ 100 դոլար վերցնելու համար 10 տարի բանտ։ Սանկարան Սահարայում 10 մլն ծառ է տնկում, իսկ 2,5 մլն երեխաներ ստանում են պատվաստումներ, որը նրանց փրկում է վիրուսներից։ Երկիրը կամաց-կամաց ոտքի էր կանգնում և աղքատության մակարդակը զգալի նվազել էր, որը բնականաբար ձեռք չէր տալիս Ամերիկայի ու Եվրոպայի լիդերներին։

Ֆրանսիական հատուկ գործակալությունը պատրաստվում էր հերթական հեղաշրջումն անցկացնել Բուրկինա Ֆասոյում՝ տեղացիներին վճարելով 5 մլն դոլար։ 1987 թվականի հոկտեմբերի 15-ին զինվորների մի խումբ հարձակվում է Թոմաս Սանկարի վրա ու սպանում։ Խմբի ղեկավարն էր Սանկարայի մտերիմ, նախարար Բլեյզ Կամպաորեն, ով էլ սպանում, մարմինը կտրատում է ու թաղում անհայտ մի վայրում։

Բլեյզ Կամպաորեն երազում էր, որ մտնի Սանկարայի տուն ու կտեսնի Ռոլլս-Ռոյսի բանալիներ, ոսկիներ ու միլիարդների չեքեր։ Սակայն հետախուզության արդյունքում գտնում է հին Peugeot մեքենա, 3 կիթառ, 1 սառնարան ու 4 հեծանիվ։ Ու Կամպաորեն Աֆրիկայի երկրներին բնորոշ դիկտատուրա հաստատեց, 27 տարի ղեկավարեց Բուրկինա Ֆասոն՝ մարդկանց խոստանալով դեմոկրատիա՝ սոցիալական ռեժիմի փոխարեն։

Ակնոցի գյուտը

 Մեր օրերում տեսողության խանգարումները բավական տարածված երևույթ են։

Համարյա յուրաքանչյուր մարդ վաղ թե ուշ ակնոց կրելու կարիք է զգում։ Անխոս, ակնոցի գյուտը մարդկության մեծագույն և կարևորագույն բացահայտումներից է։

Պատկերացնո՞ւմ եք՝ որքան լուրջ դժվարություններ էր պատճառում սովորական կարճատեսությունը կամ հեռատեսությունը, երբ դեռ չկար օպտիկական ակնոցը։ Միջին կարճատեսություն ունեցող մարդը, կարելի է ասել, պարզապես զրկված էր սոցիալական կյանքի հնարավորությունից։

Առաջին ակնոցներն ի հայտ են եկել միայն միջնադարում, երբ փորձառու վարպետները սովորեցին ստեղծել բարձրորակ թափանցիկ ապակիներ։

Որոշ պատմաբանների կարծիքով՝ ակնոցը հնարել են չինացիները՝ 7-9-րդ դարերում։ Սակայն ակնոցի գոյության առաջին գրավոր վկայությունը թվագրվում է 1289 թ․, իսկ նրա առաջին պատկերը հանդիպում է Իտալիայի Տրևիզո քաղաքի եկեղեցու մի որմնանկարում՝ ստեղծված 1352 թ․։ Բանն այն է, որ այդ ժամանակ Իտալիայում էին ապրում ապակու մշակման և ապակե իրերի պատրաստման ամենահայտնի և ամենահմուտ վարպետները։ Հատկապես հռչակված էր վենետիկցի արհեստավորների անունը։ Մշտապես գործ ունենալով ապակու հետ՝ նրանք նկատեցի վերջինիսի օպտիկական հատկանիշները։

Լույսի զուգահեռ ճառագայթները, անցնելով երկու կողմից ուռուցիկ ապակիով, սկսում են մոտենալ իրար և ապակու հետևում հավաքվում մեկ կետում՝ կիզակետում։ Այդպիսի տեսապակին անվանում են հավաքող և նշանակում դրական (+) նշանով։ Դրանից պատրաստում են ակնոցներ հեռատեսների համար։

Իսկ անցնելով երկու կողմից գոգավոր տեսապակիով՝ լույսի զուգահեռ ճառագայթներն  այնուհետև շարժվում են տարամետ ուղղությամբ և ձևավորում կեղծ կիզակետ։ Երկգոգավոր տեսապակին անվանում են ցրող և նշանակում բացասական (-) նշանով։ Այս ապակուց ակնոցներ են պատրաստում կարճատեսների համար։

Տեսապակու կենտրոնից մինչև կիզակետ եղած հեռավորությունը կոչվում է կիզակետային։ Որքան այն փոքր է, այնքան մեծ է նրա բեկման ուժը, որի չափման միավորն է դիօպտրը։

Դարերի ընթացքում ակնոցներն աստիճանաբար կատարելագործվել են թե՛ որակի և թե՛ ձևի ու հարմարավետության առումով, սակայն մարդկությունը մինչ օրս պարտական է միջնադարյան այն հանճարեղ վարպետներին, որոնք իրենց աշխատասիրության շնորհիվ նախ կարողացան այդքան մշակել ու թափանցիկ դարձնել ապակին, ապա բացահայտեցին նաև «աղավաղված» պատկերները շտկելու նրա հատկանիշներըը՝ լույսի ճառագայթների ուղղորդման միջոցով։

Կետադրական նշանների ստեղծման պատմությունը

Լեզուներում կետադրական համակարգը ձևավորվել է շատ ավելի ուշ, քան գրերը։ Հնում անգամ բառերի միջև բացատներ չեն եղել, ավելին՝ տարածք խնայելու համար շատ բառեր գրվել են կրճատ։

Սակայն առանց կետադրական նշանների դժվար էր գրավոր խոսքում ասելիքը ճշգրիտ, բոլոր իմաստային երանգներով արտահայտելը, բացի այդ՝ հարկավոր էր հեշտացնել տեքստի ընթերցումը։ Եվ հին հույները ստեղծեցին կետի կիրառության համակարգը․ տողի ներքևի հատվածում դրվող մեկ կետը միմյանցից բաժանում էր փոքրիկ ինքնուրույն շարահյուսական միավորները, տողի միջնամասում դրված կետը` բարդ նախադասության բաղադրիչ նախադասությունները, իսկ տողի վերջում կետը ցույց էր տալիս նախադասության ավարտը, մեկ այլ կետ` նոր պարբերության սկիզբը։ Հռոմեացիները, փոխ առնելով հույների
ստեղծած համակարգը, դրանում ավելացրին ևս մեկ նշան` ստորակետը։

Կետադրական համակարգը կտրուկ զարգացում ապրեց քրիստոնեության տարածման ժամանակահատվածում։ Գրիչները արտագրելով բազմացնում էին Աստվածաշունչը, որը պետք է բարձրաձայն ընթերցվեր քարոզների ու ծիսական արարողությունների ժամանակ։ Ուստի նրանք սկսեցին պայմանական նշաններ ավելացնել, որոնք կօգնեին ճիշտ ու անսայթաք կարդալ և ժողովրդին հասցնել տեքստում արտահայտված միտքը։

Ք․ հ․ 7-8-րդ դարերում իռլանդացիները փոխառեցին լատինական այբուբենն ու կետադրական համակարգը՝ հավելելով նաև այսօր արդեն աշխարհի գրեթե բոլոր լեզուներում կիրառվող հարցական նշանը (?):

Միջնադարում ֆրանսերենում կատարվեց ևս մեկ նորամուծություն՝ ստեղծվեցին չակերտները՝ երկխոսություններում առանձնացնելու տարբեր անձանց ուղղակի խոսքը։

Որոշ տարբերություններով՝ բազմաթիվ լեզուների համար այսօր ընդհանուր է այսպես քանիցս լրամշակված հիշյալ կետադրական համակարգը։ Թեպետ կան լեզուներ, որոնք մեր օրերում էլ չունեն կետադրական նշաններ․․․ և չեն էլ կարող ունենալ, քանի որ դրանցում գրավոր խոսքն արտահայտվում է հիերոգլիֆներով։

Հայերենի կետադրական համակարգում առոգանության նշանները՝ շեշտը, հարցական և բացականչության նշանները, տարբերվում են ոչ միայն իրենց ձևով, այլև կիրառությամբ․ դրանք դրվում են անմիջապես շեշտվող բառի շեշտակիր ձայնավորի վրա։ Միայն մեր լեզվին հատուկ նշաններից է նաև բութը․ հայերենում առանձնացված են բութի և ստորակետի կիրառության շատ դեպքեր, որոնց համար մյուս լեզուներում օգտագործում են միայն ստորակետը։