Ոչ այնտեղ են ինտեգրվում, ոչ այստեղ.Էդուարդ Գրիգորյան

Էդուարդ Գրիգորյան. արձակագիր, լրագրող

Էդուարդ Գրիգորյանը ծնվել է Երևանում 1955թվակաինին, եղել է «Ժայռ» ՀԿ-ի լրատվության բաժնի պատասխանատուն,այժմ բնակվում է Լիբանանում, աշխատակցում տեղի «Զարթոնք» թերթին: Հեղինակել է 80-ից ավելի հոդվածներ և մի շարք գրքեր («Մենակը», «Մեծ կարոտի աշխարհը»):

Պրն. Գրիգորյան, աշխատում եք Լիբանանում հրատարակվող «Զարթոնք» թերթում: Ըստ Ձեզ ի՞նչ տարբերություններ կան հայաստանյան և Սփյուռքի լրատվամիջոցների միջև:

-Այնտեղի որակն ավելի ցածր է քան այստեղինը, բայց լրատվությունն աղավաղելու մեջ հավասար են: Ես ԽՍՀՄ-ի գովքը չեմ անում: Այն ժամանակ, եթե լրագրողը որևէ բան էր գրում, պատասխան էր տալիս: Հիմա ինչ ասես գրում են, ոչ ոք պատասխան չի տալիս:

Վերջերս լրատվամիջոցներից մեկը խիստ քննադատական հոդված էր տպագրել երգչուհիներից մեկի մասին: Տեղյա՞կ եք արդյոք և ի՞նչ կասեք այդ առումով:

-Ես «Զարթոնքում» անդրադարձել եմ կատարվածին: Ասեմ, որ շատ վատ էր արել: Նունե Եսայանը իմ աչքի լույսը չէ, բայց մարդը Ստամբուլում համերգ է տալիս, որտեղ հայեր են նստած, ինչ-որ լրագրող գրում է, որ գնաց Թուրքիա և այլն, և այլն…Արվեստը պետք է արվեստին ծառայի: Երբ որ մենք փորձում ենք արվեստը ծառայեցնել քաղաքականությանը, հերն անիծում ենք, հա՛մ արվեստի, հա՛մ քաղաքականության:

Իսկ չե՞ք կարծում, որ շատ բան կախված էր Թուրքիայի լրագրողից:

-Թուրքիայի լրագրողը շատ բան կարող է ասել: Նա Թուրքիայի շահերն է պաշտպանում: Հայաստանի լրագրողը թող Հայաստանի շահերը պաշտպանի, բայց ոչ ոք իրավունք չի տվել հավատալ Թուրքիայի լրագրողին և չհավատալ մարդուն՝ ով համերգ է տվել:

Համերգ է, եղել, գնացել է: Շատ Ստամբուլի քաղաքացիներ Երևանում են համերգներով հանդես գալիս, նրանց համարում են հայ մշակույթի դեսպան և այլն՝ առանց անհարմար զգալու, որովհետև մշակույթի դեսպաններն ուրիշ որակի են….

Իսկ որքանո՞վ է օտար երկրում ապրող հայը ծանոթ հայ մշակույթին:

Շատ քիչ, շատ վատ, ասեմ ավելին՝ ծանոթ չէ, իրենց իմացածը մակերեսային է: Մենք այնտեղ չենք ինտեգրվում համաշխարհային արվեստին: Ոչ այնտեղ են ինտեգրվում, ոչ այստեղ. Իրենց համար ապրում են գաղութային փոքր կյանքով:

Իսկ քայլեր չե՞ն ձեռնարկվում այդ ուղղությամբ:

Չէ, ի՞նչ քայլեր: Ընդհանրապես լիբանանահայ գաղութը Մերձավոր Արևելքում հոգևոր առումով հզորներից մեկն է, բայց դա չկա, քանի որ իրար հետ կռիվների մեջ են երեք ավանդական կուսակցությունները, որոնք տարածվում են դրանից դուրս:

Կա՞ն արդյոք հայկական դպրոցներ, մշակութային կենտրոններ:

Կան շատ լավ դպրոցներ, կա Մեսրոպյան վարժարանը, որը կաթոլիկ հայերի վարժարանն է: Բավականին լավ և լուրջ գործ են կատարում: Շատ եռանդուն տնօրեն ունեն: 3-4 դպրոց կա, սակայն աշակերտները քիչ են, նրանց քանակը 3000-4000-ից չի անցնում: Նախընտրում են ոչ հայկական դպրոցները, քանի որ եթե չես ինտեգրվում ապրածդ երկրի մշակութային կյանքին՝ չիբանի պես մի բան ես այդ երկրում:

Այսօր Հայաստանը կանգնած է լուրջ խնդրի առջև, ամեն վայրկյան կա պատերազմի վտանգ, որքանո՞վ է պատրաստ օտար երկրում ապրող հայը գալ ու պաշտպանել իր հողը:

Որ պետք լինի, էլի մենք պետք է գնանք: Նրանք այն ժամանակ էլ 40-50 հոգով մասնակցեցին՝ չհաշված ֆինանսական օգնությունը: Բայց դա շատ քիչ է, եթե հաշվի առնենք, որ Սերբիա – Կոսովո պատերազմին գնաց մասնակցելու 30.000 ռուս զինվոր:
Ամբողջ աշխարհի ուշադրությունը առաջիկա 2 տարիներին կենտրոնանալու է Հայաստանի վրա, քանի որ Ցեղասպանության 100-ամյակն է մոտենում, թուրքական խնդիրներ են: Թուրքիան խնդիրներ ունի Իրաքի, Վրաստանի, Իրանի, Հայաստանի, ասորիների, քրդերի հետ: Նույն խնդիրներն ունի նաև Ադրբեջանը:

Այսինքն գաղթօջախներում բավականին անելիքներ կան:

-Անշուշտ: Հիմա իմ և կնոջս առաջարկով ծրագիր է մշակվել, համաձայնեցվել բարեգործականի կրթության պատասխանատու Արթին Ամալյանի հետ: Բայց պետք է սկսել նախակրթարանից, քանի որ 16 տարեկանին արդեն ուշ է ինչ-որ բան սովորեցնել:

Դուք նաև ստեղծագործում եք: Որքանո ՞վ եք ծանոթ տեղի հեղինակներին:

Ծանոթ եմ, լավ երիտասարդներ շատ կան: Շատ հավանում եմ Նուշիկ Միքայելյանին, մեր մեծագույն պոետների շարքին կդասեի Վաչե Պետրոսյանին, ով «Թուջե մառախուղ» գիրք ունի գրած: