Երբ անճարանաս՝ հանճար կդառնաս. Խաչատուր Միրիջանյան

Պարոն  Միրիջանյան, սովորել եք Երևանի գեղարվեստի ակադեմիայում. Ինչպե՞ս և ինչո՞ւ որոշում կայացրեցիք ընդունվել տվյալ հաստատություն: Քանդակագործ դառնալը մանկության երազա՞նք էր:

-1932  թվականին  Բուլղարիայի  Բուրգաս  քաղաքից  երբ  եկանք  Հայաստան ես մենակ էի, ոչ ընկեր ունեի, ոչ հարազատ: Քույրերս չդիմանալով ծանր վիճակին՝ մահացել էին: Ձանձրույթից չգիտեի՝ ինչ անել: Անկախ ինձանից զբաղվում էի ծառի ճյուղերը դանակով տաշելով: Ամբողջ ուշադրությունս նկարչության և քանդակի վրա էր: Երրորդ դասարանում արդեն ճանաչվել էի որպես  նկարիչ: Սակայն, չորրորդ դասարանում դպրոցից դուրս եկա, քանի որ պետք էի աշխատեի՝ հիվանդ ծնողներիս պահելու համար:

Ընթացքում ինձ բախտ վիճակվեց ծանոթանալ հրաշք դասախոսի՝  Թերեզա Միրզոյանի հետ: Ճիշտ է, նկարչությունն էր իմ հոբբին, բայց, երբ առաջին անգամ տեսա այդ կնոջը, հմայվեցի գեղեցկությամբ, անցա քանդակի ասպարեզ: Նա շատ ընդառաջեց, ոգեշնչեց ինձ:

Որքանո՞վ եք կարևորում կրթության դերը մարդու կյանքում:

-Եթե մարդու ներսում կա՝ բոլոր պայմաններում էլ նա կարող է դրանից օգտվել: Եթե ձայն ունես՝ չպետք է սպասես, որ քեզ լսեն: Կան մարդիկ, որոնք շատ շնորհքով են, սակայն նվիրված չլինելու հետևանքով հետ են մնում:

Արվեստը թողնելու մտադրություն երբևէ ունեցե՞լ եք:

-Ամենածանր պահերին անգամ իմ արվեստից չեմ հրաժարվում: Պահ եմ գտնում, որ մի բան ստեղծագործեմ, դա իմ հոգու պահանջն է: Երջանիկ է նա, ում տաղանդը համընկնում է նախասիրությանը:

Ո՞վ է Ձեր աշխատանքների քննադատը:

-Ես: Գիտեք, կան մարդիկ, ովքեր իրենց արածից  միշտ գոհ են լինում: Իմ դեպքում այդպես չէ: Ես հաշվի եմ առնում յուրաքանչյուրի կարծիքը: «Մի նկարիչ աշխատանքն ավարտելուց հետո նստում և նայում էիր գործը, ընկերը գալիս և հարցնում է՝  «Հիացե՞լ ես», ասում է, որ ոչ, տխուր է: Ընկերն հարցնում է, թե ինչո՞ւ:

Նկարիչը պատասխանում է. «Նրա համար, որ ես հավանում եմ իմ գործը, իսկ դա նշանակում է, որ առաջադիմելու շանս չունեմ»:

Հիմա  վախենում եմ, որ հավանեմ գործս, ես իմ ուզածը դեռ չեմ ստեղծել, սպասում եմ դրան:

-Կոնկրետ ի՞նչ եք ուզում ստեղծել:

-Այն, որ վերջին անգամ ես էլ հիանամ:  Չնայած չեմ կարծում, որ կհիանամ, քանի որ անընդհատ պահանջը կա: Շատ կուշտ լինելն էլ մի բան չէ, պետք է սպասելիք ունենալ:

Ձեր բանաստեղծություններից մեկում նշում եք, որ եթե չլինեին վիշտն ու սերը, պոետը  չէր կարողանա ստեղծագործել: Ձեր լավագույն գործերը վշտի, թե՞ սիրո արդյունք են:

-Փոթորկից հետո միշտ  արև  է լինում, ամեն ինչումպետք է դրականը տեսնել: Հիասթափությունը կարող է խորտակել մարդուն: Միշտ էլ կհանդիպեն մարդիկ, ովքեր կնեղացնեն քեզ, բայց ինչո՞ւ նեղանալ: Դա նրա էությունն է:

Ես կարո՞ղ եմ ոչխարին ասել, թե ինչո՞ւ ես խոտ ուտում, կամ  գայլին, թե ինչո՞ւ ես միս ուտում: Դա նրանց պահանջն է: Ես այն երջանիկներից եմ, որ վշտի մեջ լույս է տեսնում:

Երբևէ պատկերե՞լ եք ձեզ նեղացնող մարդկանց:

-Այո:

 Եվ նվիրե՞լ եք:

 -Չէ, դա արդեն մեղք է:

Պարոն, Միրիջանյան, Ձեր կարծիքով արվեստը, հատկապես քանդակագործությունն ու նկարչությունն այսօր ի՞նչ վիճակում են:

-Հիմա մարդիկ հոգսերով են տարված: Առաջ շատ-շատ էին գալիս, չէի հասցնում: Օրը 4-5 մեքենա մեր դռան մոտ էր: Հիմա ընկել են  օրվա սննդի հայթայթման հետևից: Եթե բախտ ունեցար ճարպիկ մենեջեր ունենալ՝ կգոյատևես: Մեր շատ շնորհքով արվեստագետներ ներկի, կտավի գումար չունեն:

Գրում եք նաև բանաստեղծություններ. դրանք թղթին եք հանձնում յուրաքանչյուր աշխատանքից առաջ, թե՞  հետո:

-Ավելի շատ քանդակից է ծնվում բանաստեղծություն, քան հակառակը:

Ի՞նչ  կարող եք ներկայացնել քանդակի, նկարի միջոցով, որը չէիք ասի  գրչի  միջոցով:

-Մեկը մյուսին լրացնում են: Օրինակ, երբ հոգնում եմ քանդակելուց՝ գրում եմ:

Քանդակել եք քաղաքական գործիչների,  մտավորականների, շարքային քաղաքացիների, կենդանիների: Նախընտրում եք մարդկային, թե կենդանական աշխարհը:

-Սիրում եմ կենդանական աշխարհը: Խելոք մարդկանցից մեկն ասել է. «Ինչքան մարդկանց ճանաչեցի, այնքան սիրեցի կենդանիներին»:

Նմանություն կամ տարբերություն տեսնո՞ւմ եք մարդկային և կենդանական աշխարհների միջև:

-Իհարկե: Երկուսն էլ եսասեր են, ունեն ուտելու պահանջ, զգուշավոր են, հոշոտում են, սակայն, եթե կենդանիները քաղցի ժամանակ են հոշոտում,  մարդիկ՝ կուշտ: Մարդիկ ավելի խորամանկ են: Կենդանիները բնության, մարդիկ՝ ուղեղի հրամանով են գործում.

Կաթնասուն, գազան բարեկամացել,

Մինչդեռ մարդիկ են թշնամի դարձել….

Տեսնում եմ՝ քանդակները շատ են արվեստանոցում, տարածքի խնդիր ունեք կարծես թե :

-Մեկ-մեկ ասում են՝ երբ անճարանաս, հանճար կդառնաս, իսկ այդ դեպքում փորձում ես ինչ-որ միջոցներ գտնել:

Առաջիկայում  ցուցահանդես  նախատեսո՞ւմ  եք:

-Ցանկանում եմ փայտե քանդակների ցուցահանդես կազմակերպել: Մոտ 80 աշխատանք կա: Հիմա աշխատանքներիս ճակատագիրն է ինձ հուզում, չէ՞ որ ամեն մեկի մեջ իմ հիշողությունն է ամփոփված: